Τι είναι η Χαρακτική;
Χαρακτική ονομάζουμε το εικαστικό μέσο κατά το οποίο χαράσσουμε μία σκληρή επιφάνεια (μήτρα), εν συνεχεία την μελανώνουμε και τέλος την τυπώνουμε (συνήθως) σε παραπάνω του ενός αντιτύπου. Άρα το τελικό έργο είναι το τύπωμα.
Η χαρακτική χωρίζεται στις εξής τεχνικές: υψιτυπία, βαθυτυπία, επιπεδοτυπία.
Υπάρχουν αρκετά είδη χαρακτικών και σίγουρα άπειρες τεχνικές για να κάνει κανείς ένα έργο. Η ξυλογραφία σε πλάγιο ή σε όρθιο ξύλο (ανάλογα με την διάταξη κοπής της πλάκας από τον κορμό του δέντρου) και το λινόλεουμ ανήκουν στις τεχνικές της υψιτυπίας. Η χαλκογραφία διακρίνεται στην οξυγραφία (για την χάραξη μεσολαβεί οξύ), στην τονική οξυγραφία ή aquatinta, στην ξηρή χάραξη-βελονογραφία, στην mezzotinta, στην τεχνική χάραξης με burin και άλλες. Όλες αυτές οι τεχνικές του μετάλλου ανήκουν στην κατηγορία της βαθυτυπίας. Υπάρχει και η λιθογραφία, τεχνική στην οποία δεν χαράζουμε την πλάκα αλλά σχεδιάζουμε πάνω της και «στερεώνουμε» το σχέδιο με οξείδωση. Η μεταξοτυπία, η μονοτυπία, ακόμα και το στένσιλ μπορεί να θεωρηθεί χαρακτικό κάποιες φορές.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η χαρακτική έχει μεγάλη σύνδεση με την τέχνη του βιβλίου και της τυπογραφίας.
Στοιχεία χαρακτικής συναντάμε για πρώτη φορά την εποχή των σπηλαίων όταν ο πρωτόγονος άνθρωπος στην ανάγκη του να προστατευθεί και να προστατέψει τα μέλη της φυλής του χάραζε με πέτρες στον τοίχο τον εχθρό (κατά κύριο λόγο ζώα). Αντίστοιχα στοιχεία βλέπουμε και στις λίθινες σφραγίδες αργότερα, στα Νεολιθικά χρόνια. Επίσημα συναντάμε την τέχνη της χαρακτικής στην Κίνα και την Ιαπωνία από τον 9ο αιώνα, ενώ τον 15ο αιώνα τελειοποιείται στην Ευρώπη.
Το ιδιαίτερο στην χαρακτική είναι ότι το χαρακτικό έργο μπορεί να προσεγγιστεί πιο εύκολα από το κοινό λόγω του μεγαλύτερου αριθμού αντιτύπων και άρα του χαμηλότερου κόστους. Αυτό γίνεται βέβαια σε συνάρτηση με το γεγονός ότι ποτέ δεν γίνεται καμία έκπτωση στην ποιότητα του έργου. Ουσιαστικά μιλάμε για ένα αυθεντικό εικαστικό έργο σε πολλαπλά αντίτυπα. Η χαρακτική είναι ένας τεράστιος κόσμος με τους δικούς του κανόνες και την δική του λογική. Δεν σταματάει ποτέ να εξελίσσεται και να σε εξελίσσει ως άτομο. Κάθε μέρα επιφυλάσσει και μια καινούργια ανακάλυψη.
Διδάσκει ο Ευριπίδης Παπαδοπετράκης
Η χαρακτική χωρίζεται στις εξής τεχνικές: υψιτυπία, βαθυτυπία, επιπεδοτυπία.
Υπάρχουν αρκετά είδη χαρακτικών και σίγουρα άπειρες τεχνικές για να κάνει κανείς ένα έργο. Η ξυλογραφία σε πλάγιο ή σε όρθιο ξύλο (ανάλογα με την διάταξη κοπής της πλάκας από τον κορμό του δέντρου) και το λινόλεουμ ανήκουν στις τεχνικές της υψιτυπίας. Η χαλκογραφία διακρίνεται στην οξυγραφία (για την χάραξη μεσολαβεί οξύ), στην τονική οξυγραφία ή aquatinta, στην ξηρή χάραξη-βελονογραφία, στην mezzotinta, στην τεχνική χάραξης με burin και άλλες. Όλες αυτές οι τεχνικές του μετάλλου ανήκουν στην κατηγορία της βαθυτυπίας. Υπάρχει και η λιθογραφία, τεχνική στην οποία δεν χαράζουμε την πλάκα αλλά σχεδιάζουμε πάνω της και «στερεώνουμε» το σχέδιο με οξείδωση. Η μεταξοτυπία, η μονοτυπία, ακόμα και το στένσιλ μπορεί να θεωρηθεί χαρακτικό κάποιες φορές.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η χαρακτική έχει μεγάλη σύνδεση με την τέχνη του βιβλίου και της τυπογραφίας.
Στοιχεία χαρακτικής συναντάμε για πρώτη φορά την εποχή των σπηλαίων όταν ο πρωτόγονος άνθρωπος στην ανάγκη του να προστατευθεί και να προστατέψει τα μέλη της φυλής του χάραζε με πέτρες στον τοίχο τον εχθρό (κατά κύριο λόγο ζώα). Αντίστοιχα στοιχεία βλέπουμε και στις λίθινες σφραγίδες αργότερα, στα Νεολιθικά χρόνια. Επίσημα συναντάμε την τέχνη της χαρακτικής στην Κίνα και την Ιαπωνία από τον 9ο αιώνα, ενώ τον 15ο αιώνα τελειοποιείται στην Ευρώπη.
Το ιδιαίτερο στην χαρακτική είναι ότι το χαρακτικό έργο μπορεί να προσεγγιστεί πιο εύκολα από το κοινό λόγω του μεγαλύτερου αριθμού αντιτύπων και άρα του χαμηλότερου κόστους. Αυτό γίνεται βέβαια σε συνάρτηση με το γεγονός ότι ποτέ δεν γίνεται καμία έκπτωση στην ποιότητα του έργου. Ουσιαστικά μιλάμε για ένα αυθεντικό εικαστικό έργο σε πολλαπλά αντίτυπα. Η χαρακτική είναι ένας τεράστιος κόσμος με τους δικούς του κανόνες και την δική του λογική. Δεν σταματάει ποτέ να εξελίσσεται και να σε εξελίσσει ως άτομο. Κάθε μέρα επιφυλάσσει και μια καινούργια ανακάλυψη.
Διδάσκει ο Ευριπίδης Παπαδοπετράκης